Yemek Borusu (Özofagus) Atrezisi Nedir?

Yemek borusu (özofagus), yutaktan başlayıp mideye kadar uzanan ve yiyeceklerin ağızdan mideye gitmesine yardımcı olan kaslardan yapılı tüp şekline benzeyen bir organdır. Kısacası, “yemek borusu eksikliği/yokluğu” olarak ifade edilen “özofagus atrezisi” ise, yemek borusunun doğumsal olarak bir kısmının gelişmediği bir anomalidir. Yemek borusu tam anlamı ile oluşmadığından dolayı, mideye giden yol kapalıdır ve bu bebeğin ağız yolu ile beslenmesi mümkün değildir. Özofagus atrezisi, yaklaşık olarak 2500 ile 5000 doğumda bir görülür. 5 tipi vardır ancak en sık C tipi görülür. Bu tipte yemek borusunun üst kısmı kör olarak sonlanır. Alt kısmı ise nefes borusuna açılmaktadır.

Özofagus Atrezisi Tanısı Nasıl Koyulur?

Tanı anne karnında yapılan ultrasonografi ile koyulabildiği gibi bazı durumlarda anne karnında hiçbir belirti vermez. Özofagusun üst kısmının poş şeklinde sonlanması, midenin küçük olması, amnion sıvısının miktarının çok olması özofagus atrezisini düşündüren bulgulardır.

Doğum öncesi tanısı olmayan bebeklerde ağızdan sürekli köpük gelmesi, öksürme ve morarma, beslenememe şikayetleri görülür.

İster doğum öncesi ultrasonografi ile isterse de doğum sonrası ortaya çıkan şikayetler nedeniyle özofagus atrezisinden şüphelenilsin, kesin tanı yemek borusunun ürografin ile doldurulması ile çekilen akciğer filmi ile koyulur.

Tedavi Nasıl Yapılır?

Bebek yoğun bakım ünitesine alınır ve bundan sonraki bakımı ve tedavisi yenidoğan yoğun bakım ünitesinde devam eder. Ameliyata kadar bebeğin ağız içi aspirasyonu sık sık yapılarak tükürük birikmesi ve akciğerlere tükürüğün kaçması ve bebeğin boğulması engellenir.

Ek anamolileri araştırma açısından EKO kardiyografi, tüm batın ultrasonografisi yapılır.

Ameliyat anomalinin tipine göre değişir, ameliyat sırasındaki bulgulara göre kesin karar verilir. Trakeaözofageal fistül varsa öncelikle fistülün tamiri ve akciğerlerin korunması gereklidir. Yemek borusunun 2 ucu arasındaki mesafe fazla değilse onarım yapılır. Mesafe fazla ise diğer ameliyat seçenekleri hakkında aile bilgilendirilir.

Ameliyat sonrası, bebeğin burnundan mideye uzanan küçük bir sonda ve göğüs boşluğunda sıvı birikmesini engelleyecek bir göğüs tüpü yerleştirilir. 1 hafta sonda yemek borusunun iyileşip iyileşmediğini görmek için kontrastlı bir röntgen çekilir. Onarım yeri iyileşmişse göğüs tüpü çekilerek ağızdan beslenme başlanır. Bazı hastalarda iyileşme daha uzun zaman alır ve röntgende kontrast maddenin dışarı kaçtığı gözlenir, bu durumda tam iyileşme olana kadar göğüs tüpü çıkarılmaz.

Bebek ağızdan tam beslenen kadar damardan sıvı ve destek tedavisi devam eder, durumu uygun olan bebeklerde mideye uzatılan tüp ile bebek beslenmeye başlanır. Aşamalı ameliyat gerekiyorsa öncelikle mideye gastrostomi (beslenme amaçlı mide tüpü) yerleştirilerek bebek bu tüpten beslenmeye başlar.

Ameliyattan sonra ne olabilir?

Bebek ağızdan beslenmeye başladıktan sonra tam ağızdan beslenmeye geçilene ve kilo alana kadar hastanede kalır. Bebeklerde nefes borusunun tam gelişmemesi nedeniyle (trakeomalazi) solunum problemleri görülebilir. Yemek borusu problemleri nedeniyle gastroözöfagealreflü, yemek borusunun hareket bozukluğu (özofagus dismotilitesi), yemek borusunda darlık (ameliyatla birleştirilen kısımda), tekrarlayan trakeaözofageal fistül, yutma güçlüğü olabilir. Ses tellerinde felç (ses tellerine giden sinirin özofagusun çok yakınından geçmesi nedeniyle zarar görmesi durumunda) gibi durumlar ameliyat sonrası görülebilir. Her durumda soruna yönelik tıbbi veya cerrahi tedavi planı yapmak gereklidir.