Antenatal Hidronefroz Nedir?
Doğum öncesi bebeğe yapılan ultrasonografide bebeğin böbreklerinin içindeki idrarı toplayan toplayıcı keseler ve havuzcuktaki genişleme bulgusuna antenatal hidronefroz (doğumsal böbrek genişlemesi) denilir.
Doğum öncesi anne karnındaki bebeğe yapılan ultrosonografinin yaygın kullanımı bebeklerde birçok doğuştan böbrek hastalığının erken saptanmasına neden olmaktadır. Ultrasonografiyle doğum öncesi saptanan tüm anomalilerin %20’si, böbrek anomalileridir. Bu anomaliler büyüklük anomalileri, böbrek dokusunun (parankim) anomalileri , kist varlığı ve antenatal hidronefroz (doğum öncesi bebeğin böbreklerinin genişlemesi) şeklinde dört grupta toplanabilir.
Antenatal hidronefroz oldukça sık görülür ve doğum öncesi ultrasonografiyle saptanan anomalilerin en sık görülenidir. Gebeliklerin %1-5’inde saptanır, erkek bebeklerde, kızlara göre 2 kat daha sıktır.
Doğum öncesi bebeklerde 18. ve 20. haftalarda böbrekler değerlendirilmelidir. Eğer normalden sapma var ise periyodik takiplerde 2-4 hafta aralarla değerlendirilme tekrar edilir. Doğum öncesi 20. hamilelik haftasından önce pelvis genişliği (A-P çap) 6 mm, 20-30 haftalarda 8 mm, 30 haftadan sonra 10 mm ve üzerinde genişlemeler önemlidir ve takibi gereklidir.
Antenatal Hidronefroz Nedenleri Nelerdir?
Yaklaşık % 50’sinde hidronefroz (genişleme) geçicidir veya yapısaldır. Bir hastalık göstergesi değildir. Geri kalanı ise bir hastalığa bağlıdır.
- Geçici veya yapısal: %50-70.
- Böbrek çıkışında darlık: %10-30
- Vezikouretral reflü (idrarın, idrar torbasından böbreğe kaçışı): %10-40
- Üreterovezikal darlık (idrar torbası girişinde darlık): %5-15
- Multikistik displastik böbrek (doğuştan kistik bir böbrek hastalığı): %2-5
- Posterior uretral valv (erkek çocuklarda idrar kanalında darlık): %1-5
- Ureterosel (idrar torbası içersinde keseleşme): %1-3
Doğum Sonrası Takip Nasıl Olmalıdır?
Antenatal Hidronefrozlu bebeğin doğum sonrası takibindeki amaç, ciddi darlığı olan olguların erkenden saptanarak böbrekte hasar meydana gelmeden ameliyat edilmesi, sağlıklı olan bebeklerin ayırt edilerek gereksiz tetkik ve tedavilerden korunmasıdır.
Eğer doğum öncesi çekilen ultrasonda bebeğin her iki böbreğinde genişleme var ise veya tek taraflı genişleme var ve üreter genişlemesi ve/veya idrar torbası bozukluğu var ise bu bebekler doğumdan sonra birinci gün değerlendirilmesi gerekir. Doğum öncesi çekilen ultrosonda bebeğin bir böbreği tutulmuş (genişleme var) ve üreter genişlemesi ve/veya idrar torbası bozukluğu yok ise bu olgularda değerlendirilme 3-7. günde yapılmalıdır.
Sondalı Film Kimlere Gerekir?
Kız veya erkek çocuklarında doğum sonrası çekilen ultrosonografilerde antenatal çap 15 mm üzerinde ve evre 3-4 derece hidronefroz var ise veya üreter dilatasyonu olan bebeklerde 4-6. haftada işeme sistoürotrografisi (VCUG= sondalı film) istenmelidir. Son zamanlarda ise sadece hafif hidronefroz olan ve başka bulgusu olmayan olgularda rutin işeme sistografisinin çekilmemesi, diğer olgulara ise çekilmesi konusunda fikir birliği oluşmuştur. Antenatal hidronefroz saptanmış olgularda, takip sırasında ateşli İYE geçiren bebeklerde işeme sistografisinin (VCUG= sondalı film) çekilmesi uygundur
Darlık Tanısı Nasıl Koyulur?
Antenatal hidronefrozlu olgularda doğum sonrası ve takip süresince çekilen ultrasonlarda, A/P çapta artışın olması veya azalmanın olmaması, böbrek parankim (dokusunda) incelmelerin oluşu, üreterlerde (idrarı böbrekten idrar torbasına getiren kanalda) genişlemenin oluşu üriner sistemde obstrüksiyon (tıkanma, darlık) olduğunu düşündürür.
Obstrüksiyon(tıkanma, darlık) araştırılması için sintigrafi denilen damar yolundan nükleer bir ilaç verilerek çekilen film kullanılır. Bu tetkiklerin yan etkisi yoktur. Bebekte belirli dakikalarda sintigrafik görüntüler alınır. Yirminci dakikada damardan idrar yaptırıcı ilaç verilir. Görüntü almaya devam edilir. İdrar yaptırıcı ilaç (lasix) verilmesine rağmen ilk 30 dakikada böbrekte biriken idrar atılmaz ise darlık tanısı koyulur
Kimlere Erken Sünnet Önerilir ?
Sünnet, posterior uretral valv (erkek çocuklarda idrar kanalı darlığı) veya vezikouretral reflüsü (idrarın böbreğe doğru geri kaçışı) olan olgular ile III ve IV derece hidronefrozu olan olgularda idrar yolu enfeksiyon gelişmesini anlamlı şekilde engellemektedir. Bu nedenle antenatal hidronefrozlu erkek çocuklarda sünnet yapılması önerilmektedir.
