Kabızlık Nedir?
Çocuklarda dışkılama ile ilgili sorunlar bazen çok ciddi sıkıntılara neden olabilmektedir. Bu sorunlardan en önemlileri de kabızlık, dışkı kaçırma (enkoprezis) ve kilot kirlenmesi (soiling)’dir. Bazen bu sorunlar öylesine büyüktür ki, karşıdaki hekim bile zaman zaman çaresizlik içinde kalıp, acaba başka ne yapabilirim diye düşünmek zorunda kalabilir.
Aileler sıklıkla kabızlığı sadece kaka yapamamak olarak algılamaktadırlar. Oysa tek başına dışkı sayısının az olması kabızlık anlamına gelmediği gibi, normal dışkılama sayısı da kabız olmadığı anlamına gelmez. Kabızlık tanısının konulması içinde bazı kriterler gerekmektedir. Bunlarda; çocuğun haftada üçten daha az sayıda dışkılaması, çocuğun her 4 dışkılamadan en az birinde ağrı çekmesi veya aşırı miktarda ıkınması, her 4 dışkılamadan en az birinde dışkının sert ve parça parça şeklinde olması, kilot kirlenme şeklinde kaka kaçırma ile birlikte olsun ya da olmasın rektumda sürekli dışkının bulunmasıdır.
Dışkı sayısının az olması tek başına kabızlık anlamına gelmediği gibi normal dışkılama sayısı da her zaman kabızlığı dışlamaz.
Kabızlık Neden Olur?
Kabızlığın sebebini ortaya koymada en önemli kıstas kabızlığın ne zaman başladığıdır. Doğuştan beri var olan kabızlık bize, bazı doğuştan olan barsak hastalıklarını düşündürebilir. Bunlar; normal dışkılama (defekasyon) evrelerinin bir veya birkaçında oluşan aksaklıklar, ince barsağın uç kısımlarını ve kalın barsağı ilgilendiren bir barsak hareketi (motilite) bozukluğu, Hirschsprung hastalığı gibi hastalıklardır.
Ancak kabızlık özellikle ek gıdaya başladıktan sonra başladıysa ya da ilerleyen yaşlarda ortaya çıktıysa bu durumda daha çok beslenme bozukluğu, anüste çatlak gibi durumlar düşünülmelidir.
Ek gıdalara geçişte de kabızlık ortaya çıkabilir
Bebeklik döneminde ortaya çıkan bir kabızlık çoğu zaman anne sütünden ek gıdalara geçişte ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde eşlik edebilecek bir anal çatlak (fissür), olayı daha da kısır döngüye sokabilmektedir. Bunun dışında beslenme yetersizliği, aşırı inek sütü içimi, mamaların yeterince sulandırılmaması da önemli kabızlık nedenlerdir.
Yüzde 95’inde beslenme bozukluğu vardır
Sebebi tam olarak izah edilemeyen kabızlıkların yüzde 95’nde yanlış beslenme, tuvalet alışkanlığı, barsak hareketlerinin yavaşlığı, barsağın hareket sistemini kontrol eden sinirlere ait hastalıklar, iç sfinkterin kasılı oluşu, ağrılı defekasyon ve psikolojik faktörlerdir. Özellikle kabızlıkta psikolojik bazı etkenlerin ve tuvalet terbiyesinin önemli olduğu düşünülmektedir.
Kabızlık Nedenleri Nasıl Ortaya Çıkarılabilir?
Öncelikle iyi bir öykü alınıp, kabızlık ve eşlik eden sorunların saptanması, başlangıç zamanının tespiti, başkaca şikâyetlerinin olup olmadığı irdelenmelidir.
Fizik muayene: Dikkatlice yapılan karın muayenesi, anal-rektal muayene, genital muayene ve nörolojik muayene ile birçok bulgu elde edilebilir.
Laboratuvar çalışmaları: Düz karın grafisi, kalın barsak grafisi, anal kanalın ultrasonografik olarak incelenmesi (endosonografi), dışkılamanın grafi olarak değerlendirilmesi (sinedafakografi), anorektal basınç çalışmaları (manometri), biyopsi sebebi ortaya çıkarmada en sık kullanılan yöntemlerdir.
Kabızlık Nasıl Tedavi Edilir?
Kronik kabızlığın tedavisinde öncelikle nedenin ortaya çıkarılması ve nedene yönelik tedavi uygulanması gereklidir. Mevcut bir anatomik bozukluk cerrahi olarak düzeltilmelidir. Kabızlığa neden olabilecek dahili bir hastalık varsa tedavi edilmelidir.
Kabızlıkla beraber anüste çatla varsa mutlaka bu çatlakta tedavi edilmelidir.
Beslenmeden kaynaklandığı düşünülen kabızlıkta beslenme alışkanlığı değiştirilmelidir.
Kabızlık tedavisinde yapılan en büyük yanlış kısa sürede çözüm beklemektir. Özellikle kısa sürede şikâyetleri düzelmeyen ya da düzelmesine rağmen ilaçlar kesildikten sonra tekrarlayan aileler atlat yatan kötü bir durumdan şüphelenerek doktor doktor gezmektedirler. Bu durumda tedavinin seyrini olumsuz etkilemektedir. Bir diğer durum ise ilaçlara bağımlılık kazanma gibi yanlış bir evham ile ilaçların yeterli süre kullanılmamasıdır.
Kabızlık kronik bir hastalıktır ve tedavisi uzun sürer. Ailelerin bu süreçte sabırlı olması ve tedaviye riayet etmesi gerekir
