Kist Hidatik Nedir?
Kist Hidatik, Echinococcus granulosis denen parazitin neden olduğu bir hastalıktır. Sıklıkla karaciğer ve akciğerde enfeksiyona neden olmakla beraber beyin, kalp, böbrek, göz küresi gibi organlarda da görülebilir. Erişkinlerde en sık karaciğerde görülürken çocuklarda akciğerlerde gözükür.
Kist Hidatik Nasıl Bulaşır?
E.granulosus’un erişkin şekli köpek, kurt, çakal gibi hayvanlarda barınır. Ekinokok infeksiyonu hayvancılık yapılan bölgelerde yaygındır. Koyun, sığır gibi ara konaklar yumurtaları ağız yoluyla alırlar. Bu hayvanların çeşitli organlarında hidatik kistler oluşur. Kistli organların köpekler tarafından yenmesiyle infeksiyon gelişir. İnsanlara infeksiyon, köpekle direkt temasla veya infekte köpeğin dışkısı ile çevreye yayılan E.granulosus yumurtalarının alınmasıyla bulaşır.
Onikiparmak bağırsağında yumurtadan embriyo çıkar, barsak duvarından geçerek karaciğere gelir. Embriyolar karaciğerden akciğerlere veya sistemik dolaşımla diğer organlara da yayılabilir. Embriyolar gittikleri yerlerde ya konak tarafından harap edilir veya hidatik kistleri oluşturur. Bu kistlerin çapı 20 cm ye kadar büyüyebilir.
Bulguları Nelerdir?
Kist Hidatikli kişilerin büyük bir kısmında belirgin bir şikâyet yoktur. Kistlerin büyümesi yavaştır ve vücuda giren parazit ancak birkaç yıl sonra klinik belirti vermeye başlar.
Kistler tek odalıdır, çevresi belirgin, içi sıvı ile dolu yer kaplayan yapılar şeklindedir. Beyin ve akciğer gibi destek dokusu zayıf olan bölgelerdeki kistlerde şikayetler erken ortaya çıkar ve komşu dokulara açılma riski yüksektir. Kistlerin akciğer zarına veya karın zarına yayılması ciddi klinik tablolara neden olabilir. Akciğer hidatik kisti tekrarlayan ateş, öksürük nöbetleri, göğüs ağrısı, solunum sıkıntısı, kanlı öksürük, kist solunum yoluna açılmışsa kist sıvısının ve kist mebranının öksürük ile ağızdan gelmesi gibi klinik belirtilere neden olur. Karaciğer kist hidatiklerinde ise karın ağrısı, kusma, karaciğerde büyüme, sarılık görülebilir.
Kist sıvısının dışarıya yavaş yavaş sızması alerjik şikayetlere, özellikle ürtikere neden olur. Kistin ani yırtılması ile ağır anafilaksi tablosu gelişir. Kistin yırtılması sonucu kistler yayılabilir.
Tanı Nasıl Koyulur?
Kist varlığı göğüs veya karnın incelenmesinde saptanır. Ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi ile kistik yapı daha iyi belirlenir. Kistin aktivitesini saptamak için kan tetkikleri istenir.
Tedavi ve Korunma Nasıl Olur?
Kist hidatik tespit edildikten sonra tipini ve aktivitesini belirlemek için tetkikler yapılır. Küçük veya kalsifiye karaciğer kistlerinde tedavi girişimleri yapılmaz. Büyüyen veya şikayetlere neden olan karaciğer kistleri cerrahi yoldan çıkarılır. Akciğer ve kemik kistlerinde de cerrahi tedavi önerilir. İnfeksiyonun yayılmasını önlemek için kist çıkarılmadan önce içine iyot veya konsantre tuz solüsyonu injekte edilmelidir.
Son yıllarda uzun süreli mebendazole tedavisi ile bazı hastalarda kistin büyümesinde duraklama, hatta küçülme olabileceği bildirilmektedir.
Hidatik kistli hayvanların organlarının köpeklere yedirilmemesi, köpeklere düzenli olarak tenya’ya karşı ilaç verilmesi ile hastalık kontrol altına alınabilir.
